FSHD-onderzoekers werken met slimme technologieën en innovatieve modellen aan het ontrafelen van de ziekte. Hun bevindingen brengen niet alleen een mogelijke therapie voor FSHD dichterbij, maar in theorie ook voor andere spierziekten waarbij de spieren langzaam achteruitgaan.
De oorzaak van FSHD ligt bij een gen met een lastige naam: DUX4. Onderzoeker prof. dr. Niels Geijsen: “Dit gen hoort normaal gesproken uit te staan in spiercellen, maar bij mensen met FSHD wordt het per ongeluk actief (‘aan’). Daardoor raken spiervezels beschadigd en verdwijnen ze langzaam. Het uitschakelen van dit gen zou dus een veelbelovende behandeling kunnen zijn. Maar dat is makkelijker gezegd dan gedaan: DUX4 zit verstopt in een ingewikkeld stukje DNA dat moeilijk te bewerken is.”
De onderzoekers zijn daarom aan de slag gegaan met nieuwe genbewerkingstechnieken, zoals CRISPR/Cas. Ze hebben een methode ontwikkeld die veel preciezer werkt dan de bestaande technieken – zelfs op plekken in het DNA die eerder onbereikbaar waren. Daarnaast hebben ze een techniek ontwikkeld om ‘overbodige’ cellen gericht te verwijderen. Dit zou bijvoorbeeld gebruikt kunnen worden om vet- en littekenweefsel weg te halen in beschadigd spierweefsel – iets wat veelal voorkomt bij spieraandoeningen.
Niels: “Opmerkelijk genoeg heeft onze zoektocht naar een therapie voor FSHD ons ook nieuwe inzichten opgeleverd die mogelijk relevant zijn voor andere spieraandoeningen waarbij de spieren geleidelijk achteruitgaan. Dit onderstreept hoe fundamenteel onderzoek onverwachte nieuwe inzichten en aanknopingspunten kan opleveren met potentieel brede waarde.”
Om te testen of de nieuwe aanpak werkt, gaan de onderzoekers mini-spiertjes in het lab gebruiken. Hiermee kunnen ze gezonde en zieke spiercellen met elkaar vergelijken, en zien hoe FSHD zich ontwikkelt. Ook kunnen ze hiermee op grote schaal stoffen testen die mogelijk helpen tegen de ziekte.
Niels: “Het Spierfonds heeft ons de mogelijkheid gegeven onderzoek te doen naar een aandoening waarvan de oplossing niet voor de hand ligt. We wisten dat het lastig zou worden om onderzoek te doen naar het giftige DUX4-gen, omdat het verstopt zit in een ingewikkeld stukje DNA dat sterk lijkt op andere delen in het DNA. Desalniettemin hebben we nu bevindingen gedaan en technologieën ontwikkeld die ons weer een stap dichterbij hebben gebracht in de ontrafeling van DUX4, de daarbij horende spierziekte FSHD en de ontwikkeling van een mogelijke therapie.”
