Vermoeidheid is een veelgehoorde klacht onder mensen met DVN, maar de oorzaak blijft vaak onduidelijk. In dit throwback-artikel, dat we eerder met jullie deelden, duiken we in mogelijke verklaringen én wat je eraan kunt doen. Herkenbaar, praktisch en helaas nog altijd actueel.
Chronische vermoeidheid komt bij veel chronische ziekten voor, en DVN vormt daarop helaas geen uitzondering. Veel patiënten geven aan in lichte of ernstigere mate last te hebben van vermoeidheidsklachten. Hoewel vermoeidheid niet een direct symptoom van DVN is, erkennen onderzoekers van het expertisecentrum Maastricht dat het veel voorkomt bij mensen met dunnevezelneuropathie. Het exacte mechanisme achter deze klachten is nog niet bekend, maar er lijken meerdere factoren een rol te spelen. In dit artikel worden enkele van deze factoren toegelicht en worden aanbevelingen gegeven over hoe om te gaan met deze vervelende klacht.
Vermoeidheid kan zich op verschillende manieren uiten: meer fysiek of meer mentaal. Bij fysieke vermoeidheid gaat het lichaam protesteren. Je kunt het gevoel krijgen dat je spieren sneller ‘verzuren’ en dat je echt even moet gaan liggen. Fietsen, lopen of simpele huishoudelijke taken zoals stofzuigen of de vaatwasser inruimen kunnen veel moeite kosten. Bij DVN speelt ook mee dat dit soort activiteiten lastiger worden of meer energie kosten omdat er veel pijn wordt ervaren. Als je door pijn en vermoeidheid minder kunt doen, is er de kans dat je conditie (verder) achteruitgaat, wat vervolgens weer meer vermoeidheid bij inspanning oplevert.
Mentale vermoeidheid is onder meer te herkennen aan lusteloosheid en een verminderde concentratie. Iemand die mentaal vermoeid is, kan ook gevoeliger zijn voor prikkels, een korter lontje hebben of lastiger op woorden komen. Veel mensen met DVN beschrijven deze vorm van vermoeidheid met de term ‘brain fog’ (hersenmist). Vaak komen beide vormen van vermoeidheid samen voor, en er is ook een relatie tussen beide vormen. Je kunt lichaam en geest in die zin niet echt scheiden. Door lichamelijke vermoeidheid kun je je ook mentaal moe voelen, en mentale vermoeidheid kan zich lichamelijk uiten, bijvoorbeeld door een zwaar gevoel in het lichaam. Wat het lastig maakt, is dat vermoeidheid niet te meten en daarmee te objectiveren valt. Wat de een als inspannend ervaart, hoeft voor een ander niet hetzelfde te voelen. Dit maakt het ook lastig om uit te leggen hoe vermoeidheid voelt, en er is soms weinig begrip vanuit de buitenwereld.
Een voor de hand liggende verklaring voor vermoeidheid bij DVN is dat er sprake kan zijn van voortdurende pijn en/of jeuk, waardoor mensen moeite hebben met in- en doorslapen. Het slaappatroon kan hierdoor verstoord worden, en overdag pluk je daar de zure vruchten van. Het vinden van een vast ritme in activiteit en ontspanning en leren jezelf goed te begrenzen kan helpen de vermoeidheid te bestrijden en het slapen te verbeteren. Als slaapgebrek door de DVN-klachten een mogelijke verklaring is voor (een deel van) de vermoeidheid, kun je dit aankaarten bij je huisarts. Hij of zij kan je adviseren over middelen die je kunnen ondersteunen bij het slapen of over andere, niet-medicamenteuze oplossingen.
Volgens een artikel van bijwerkingencentrum Lareb, gepubliceerd in het tijdschrift voor bedrijfs- en verzekeringsartsen Quintesse, kan vermoeidheid ook een bijwerking zijn van medicatie. Het is soms lastig vast te stellen of de vermoeidheid daadwerkelijk een direct gevolg is van de medicatie, omdat er vaak meerdere factoren een rol spelen. Het kan de moeite waard zijn om bij vermoeidheidsklachten die lijken samen te hangen met het slikken van (nieuwe) medicijnen dit eens voor te leggen aan de huisarts. Medicijnen waarvan bij Lareb bekend is dat vermoeidheid als bijwerking kan optreden zijn onder andere: statines (cholesterolverlagende medicijnen), bètablokkers (bloeddruk- en hartslagverlagende medicijnen) en antidepressiva (die regelmatig bij DVN worden voorgeschreven als pijnstiller).
Bij vermoeidheidsklachten kan het waardevol zijn om bloedonderzoek te laten doen als dat niet recent is gebeurd, om andere oorzaken uit te sluiten. Als het hemoglobinegehalte in het bloed bijvoorbeeld te laag is (bloedarmoede), kun je je heel moe en zwak voelen. Een tekort is meestal relatief makkelijk op te lossen met een ijzersupplement. Ook een tekort aan vitamine D kan vermoeidheidsklachten veroorzaken. Veel mensen hebben een vitamine D-tekort, en het risico hierop is groter naarmate je ouder wordt of als je minder buiten komt. Een vitamine B12-tekort kan eveneens vermoeidheidsklachten veroorzaken. In het algemeen worden B-vitamines nog wel eens aangeprezen om vermoeidheidsklachten tegen te gaan. Slik echter niet zomaar op eigen houtje supplementen, maar altijd in overleg met je arts. Er bestaat een risico op overdosering van bijvoorbeeld vitamine B6, en dit kan juist dunnevezelneuropathie veroorzaken.
Dat DVN kan leiden tot autonome disfunctie, zoals bijvoorbeeld bloeddrukwisselingen, maag-en darmklachten en hartkloppingen is bekend. De autonome klachten zouden mogelijk ook kunnen bijdragen aan vermoeidheidsklachten, maar op dit moment is de stand van de wetenschap nog niet zover dat hieruit conclusies kunnen worden getrokken. Er wordt wel onderzoek gedaan naar Long Covid waar (extreme) vermoeidheid een grote rol speelt. Het is niet ondenkbeeldig dat op termijn hier mechanismen achter de vermoeidheid worden gevonden die mogelijk ook interessant zijn voor DVN-patiënten.
Vermoeidheid is een vervelende klacht die veel invloed kan hebben op de kwaliteit van leven. Verschillende revalidatiecentra die gespecialiseerd zijn in spierziekten bieden voor het leren omgaan met vermoeidheidsklachten een combinatie van fysiotherapie, ergotherapie en cognitieve therapie. Als je niet een revalidatietraject volgt of wilt volgen, kan een aantal afspraken met een goede ergotherapeut ook helpen om beter om te leren gaan met de vermoeidheid.
Bronnen: DVN Expertisecentrum Deze link opent in een nieuw tabblad, Ergotherapie.nl Deze link opent in een nieuw tabblad, Lareb Deze link opent in een nieuw tabblad, Thuisarts Deze link opent in een nieuw tabblad en Quintesse Deze link opent in een nieuw tabblad
