Duchenne spierdystrofieOnderzoek Duchenne: stand van zaken
Overzicht onderzoek Duchenne
Van veel verschillende middelen wordt onderzocht of ze effect hebben tegen (klachten bij) Duchenne. Onderaan deze pagina vind je overzichten. Het doel daarvan is onder meer de voor- en nadelen van elke behandeling te beschrijven en de hindernissen op te sommen die overwonnen moeten worden voordat deze behandelingen kunnen worden toegepast bij patiënten.
Opmerking: Er wordt wereldwijd enorm veel onderzoek gedaan naar Duchenne-behandelingen en de veranderingen gaan snel. Daardoor is het onmogelijk om elke behandeling in een kort overzicht te vatten. Dit is een algemeen overzicht van de belangrijkste behandelingen. Eén middel is in Nederland onder voorwaarden tijdelijk beschikbaar, terwijl verder onderzoek wordt gedaan. De uitkomsten zijn niet zonder meer duidelijk. Over dit middel lees je meer in ons nieuwsbericht met de laatste stand van zaken. In Europa is er nog een ander middel toegelaten tot de markt, zie: Spierziekten Nederland: EMA-goedkeuring voor Duchenne-middel.
Het probleem
Duchenne spierdystrofie wordt veroorzaakt door mutaties (genetische fouten) die de genetische code van het dystrofine-gen verstoren. Dit gen wordt gewoonlijk door spiercellen vertaald naar het dystrofine-eiwit dat het ‘skelet’ van de spiervezels verbindt met de beschermende laag aan de buitenzijde van vezels. Deze koppeling stabiliseert spiervezels tijdens het samentrekken van de spieren (beweging). Je kunt de functie van het dystrofine het beste uitleggen door een vergelijking te maken met een anker (het skelet van de spier) en een boot (de beschermende laag aan de buitenkant), waarbij dystrofine het touw is dat de twee verbindt.
Duchenne
Door de verstoring van de genetische code kan alleen het begin van het eiwit door de cel worden geproduceerd en de koppelfunctie gaat verloren (de boot is niet meer gekoppeld aan het anker, figuur 2). Hierdoor worden Duchenne-spiervezels zeer gemakkelijk beschadigd, zelfs tijdens normale beweging.
Becker
Mutaties in het dystrofine-gen die de genetische code niet verstoren staan het aanmaken toe van een dystrofine dat gedeeltelijk werkt (dat wil zeggen: het kan het anker verbinden met de boot, maar is iets korter [figuur 3]). Deze mutaties worden in verband gebracht met de minder ernstige Becker spierdystrofie.
Onderzoek naar behandelingen Duchenne
Er zijn tal van behandelingen en de meerderheid volgt dezelfde weg van preklinische naar klinische studies. Eerst wordt de behandeling getest op gekweekte cellen van een patiënt, dan in diermodellen van de ziekte (meestal de mdx-muis) en dan, wanneer de resultaten bij cellen en dieren voldoende overtuigend zijn, bij patiënten (klinisch onderzoek). Dit deel van de ontwikkeling van een behandeling kan een zeer lange tijd in beslag nemen omdat vaak onverwachte hindernissen opdoemen die moeten worden overwonnen. Klinische studies worden verdeeld in twee fases: de trials in de beginfase worden voornamelijk gedaan om aan te tonen dat de aanpak veilig is, terwijl in latere trials het doel is aan te tonen dat de behandeling effectief en veilig is. Het is goed om in gedachten te houden dat iedere stap cruciaal is, maar dat na elke succesvol afgeronde stap een stap volgt die nog uitdagender is. Dus als een stof werkzaam is in een beginfase (bijvoorbeeld bij testen op cellen) is dat nog geen garantie voor verdere successen van trials bij dieren en mensen.
Onderzoek: mogelijke oplossingen
- Gentherapie mei 2020 (pdf)
- Celtherapie mei 2020 (pdf)
- Medicijnen mei 2020 (pdf)
- Mutatie-specifieke behandeling mei 2020 (pdf)
Dit onderzoeksoverzicht is een vertaling van het ‘Duchenne Research Overview’ van TREAT-NMD, dat samengesteld is en geactualiseerd wordt door prof. dr. Annemieke Aartsma-Rus (LUMC). De vertaling is geschreven door drs. P.J. (Paul) Blomkwist en mr. P.H. (Patricia) Blomkwist-Markens, geactualiseerd door Jeanine Blaakmeer, MSc, en inhoudelijk beoordeeld door prof. Aartsma-Rus.
Voor het laatst bijgewerkt in juni 2020.
Ervaringen uitwisselen
Mensen met een spierziekte ontmoeten elkaar op het
Hulpmiddelen vinden
Op de hulpmiddelensite staat veel informatie over hulpmiddelen en aanpassingen voor mensen met een spierziekte. Er is ook een tweedehandsmarkt voor hulpmiddelen.